Chương trình Sữa học đường: Vì dinh dưỡng và chiều cao của thế hệ tương lai

Ở Hà Nội, “Sữa học đường” là sữa tươi tiệt trùng, có hoặc không đường, được Hà Nội đặt hàng làm riêng cho học sinh Thủ đô, để bổ sung thêm một số vi chất cần thiết mà học sinh mầm non và tiểu học đang thiếu hụt, khác so với những sữa đang bán ngoài thị trường.

Nhiều nước trên thế giới triển khai

Chương trình Sữa học đường được thực hiện từ rất sớm tại nhiều nước trên thế giới như Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh, Mỹ… khi ra đời chương trình được hưởng ứng rất nhiều bởi những lợi ích của nó như giúp phát triển thể lực, tầm vóc của nhiều thế hệ và tạo thói quen sử dụng sữa hàng ngày cho trẻ em. Trong khi đó, tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng thể thấp còi, thể nhẹ cân, thiếu máu… vẫn ở mức rất cao so với thế giới, trong đó tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi lên tới 24,6% (nguồn: Viện dinh dưỡng 2015). Với tình trạng như vậy, việc mỗi ngày được bổ sung ít nhất 1 hộp sữa trong bữa ăn học đường thông qua chương trình Sữa học đường là điều cần thiết và nên làm.

Hình ảnh học sinh dùng bữa tại trường học Canada vào năm 1943 (nguồn: wikipedia)

Hình ảnh học sinh dùng bữa tại trường học Nhật Bản (nguồn: internet)

Trưởng khoa Dinh dưỡng trường học, Viện Dinh dưỡng Quốc gia Bùi Thị Nhung cho biết, sữa là một trong tám nhóm thực phẩm được khuyến cáo nên sử dụng hàng ngày, có mặt trên tất cả tháp dinh dưỡng ở mọi lứa tuổi. Sữa quan trọng và dễ tiếp thu của giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Nhấn mạnh thêm về vai trò của sữa trong phát triển thể lực và tầm vóc cho lứa tuổi học sinh, chuyên gia dinh dưỡng Bùi Thị Nhung dẫn chứng, bữa ăn học đường được Nhật Bản thực hiện từ năm 1954, trong đó yêu cầu mỗi bữa trưa trẻ mầm non, tiểu học phải được uống 200 ml, sau 40 năm áp dụng người Nhật đã tăng chiều cao thêm 10 cm, tuổi thọ ở mức cao nhất thế giới.

Giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng

Theo khuyến nghị, trẻ 3 – 5 tuổi cần 4 đơn vị sữa/ngày (một đơn vị sữa tương đương 100 mg canxi), trẻ 6-7 tuổi sử dụng 4-5 đơn vị sữa; trẻ 8-9 tuổi sử dụng 5 đơn vị; 9-11 tuổi là 6 đơn vị. Đặc biệt, nên kết hợp 3 loại chế phẩm sữa là sữa chua, phô-mai, sữa dạng lỏng để tăng khả năng hấp thụ các vi chất. Với nhu cầu canxi 1.000 mg/ngày của học sinh tiểu học, việc cho trẻ uống thêm ít nhất một ly sữa mỗi ngày là hợp lý nhất. Chính vì vậy, theo bà Nhung, với những trường đã thực hiện cho học sinh uống sữa hàng ngày, nhất là các trường mầm non vẫn hoàn toàn có thể tham gia chương trình “Sữa học đường”. Và, một bữa sữa tại trường trước đó có thể chuyển sang sữa chua hoặc phô-mai.

Hình ảnh cổ động cho Ngày hội sữa học đường thế giới tại Anh (được FAO và LHQ phát động từ năm 2000, được tổ chức vào thứ 4 cuối cùng của tháng 9 hàng năm)

Hiện nay, khẩu phần canxi của người Việt Nam chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu khuyến nghị về canxi. Tỷ số canxi/phospha của khẩu ăn hiện thấp làm giảm khả năng hấp thủ và chuyển hóa canxi trong xương, gây ra tình trạng thấp còi. Trong khi đó, một ly sữa dạng lọc 100ml chưa 100mg hàm lượng canxi. Vì vậy, việc uống sữa là một trong những cách để hấp thụ canxi, giảm thiểu tình trạng suy dinh dưỡng, thấp còi ở trẻ.

Các em học sinh Việt Nam hào hứng với ly sữa trên tay trong một buổi sinh hoạt tập thể

Sữa không gây béo phì, dậy thì sớm

Nhiều ý kiến phụ huynh cho rằng uống sữa nhiều sẽ gây béo phì hoặc dậy thì sớm ở trẻ. Chuyên gia dinh dưỡng Bùi Thị Nhung cho biết, chính bà là người trực tiếp nghiên cứu: “Mối liên quan giữa gen nhạy cảm béo phì và tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em Hà Nội”. Bà Nhung khẳng định, lý do trẻ em Thủ đô béo phì là được ăn nhiều, ăn thức ăn nhanh chứ không phải uống sữa nhiều. “100 ml sữa có có khoảng 70 kCal, trong khi một chai nước ngọt chứa 260 kCal, một chiếc bánh bao là 409 kCal, một bát xôi có 712 kCal (tương đương 1.000 ml sữa). Do vậy, trẻ được uống sữa trong bữa phụ sẽ tốt hơn ăn bánh quy, bánh giò... vì các thực phẩm kia chỉ có năng lượng, chất béo chứ không có canxi. Trong khi đó, trẻ em rất cần canxi động vật để hỗ trợ phát triển xương” – chuyên gia dinh dưỡng phân tích. Đồng thời, theo vị chuyên gia này, việc dậy thì sớm của trẻ liên quan đến hooc-môn tăng trưởng, một phần trong thực phẩm rau củ, thịt cá trẻ ăn hàng ngày có thể có tồn dư hooc-môn tăng trưởng, uống sữa hàng ngày không thể gây dậy thì sớm ở trẻ.

Có thể khẳng định rằng, chương trình “Sữa học đường” mang đậm chất nhân văn, gắn với an sinh xã hội. Tham gia chương trình, các gia đình có thể yên tâm 100% con em mình sẽ được uống sữa tại lớp dưới sự giám sát và hướng dẫn của giáo viên. Chi phí mua sữa bỏ ra sẽ chỉ bằng 1/2 chi phí mua sữa ở ngoài hoặc thấp hơn. Đặc biệt đối với các trường hợp gia đình chính sách, hộ nghèo sẽ được nhà nước và doanh nghiệp hỗ trợ 100% chi phí theo qui định của chương trình. Đối với một số địa phương ở vùng sâu vùng xa, nơi kinh tế các hộ gia đình còn nhiều khó khăn thì đây sẽ là động lực cho các em ham thích đến trường. Tạo điều kiện cho các em học sinh phát triển về thể chất và trí tuệ để có thể xây dựng cho mình một tương lai tốt đẹp hơn.

“Kết quả tổng điều tra về vi chất dinh dưỡng năm 2014 - 2015 do Viện Dinh dưỡng quốc gia thực hiện đã chỉ ra, tỷ lệ thiếu máu của trẻ dưới 5 tuổi ở TP là 20 - 22%, thiếu vitamin A là 7 - 8%, thiếu kẽm là 50% với trẻ TP, 70% với trẻ nông thôn và 80% với trẻ miền núi. Với tình trạng này, việc bổ sung ít nhất một hộp sữa trong bữa ăn học đường thông qua chương trình sữa học đường là điều cần thiết và nên làm. Việc bổ sung vi chất qua uống sữa tốt hơn so với uống một viên vitamin tổng hợp” - Trưởng khoa Dinh dưỡng trường học, Viện Dinh dưỡng Quốc gia Bùi Thị Nhung.

“Đơn vị xây dựng các tiêu chuẩn vi chất để bổ sung vào Sữa học đường cho học sinh Hà Nội là Viện Dinh dưỡng quốc gia. Cục vệ sinh An toàn thực phẩm, các chi cục của TP chịu trách nhiệm tiền kiểm, hậu kiểm và quản lý việc triển khai cung ứng sữa” – Phó Giám đốc Sở GĐ&ĐT Hà Nội Phạm Xuân Tiến.

Với chương trình “Sữa học đường” tất cả trẻ em trong độ tuổi mầm non và tiểu học đều được uống sữa để phát triển. Chương trình được xã hội hóa, với sự tham gia của nhà nước, doanh nghiệp và gia đình phụ huynh học sinh. Như vậy tất cả trẻ em trong lớp, trường học đều được uống sữa, không có trường hợp em được uống, em không được uống.